Tổng quát

Trước năm 1946, Việt Nam có ba hội Hướng đạo vùng địa lý là Hội Hướng đạo Bắc kỳ, Hội Hướng đạo Trung kỳ và Hội Hướng đạo Nam kỳ cùng với Hội Hướng đạo Miên và Hội Hướng đạo Lào tạo thành Liên hội Hướng đạo Đông Dương. Sau Hội nghị Trưởng Hướng đạo toàn quốc năm 1946, ba hội được thống nhất trở thành Hội Hướng đạo Việt Nam. Đứng đầu hội là Hội trưởng Hướng đạo và người cuối cùng giữ chức vụ này vào cuối tháng 4 năm 1975 là bác sĩ nha khoa Nguyễn Văn Thơ (khoa trưởng Đại học Nha Y Khoa Sài Gòn). Hội trưởng danh dự lúc đó là tổng thống Việt Nam Cộng hòa Nguyễn Văn Thiệu.

Hội được hỗ trợ bởi Bộ tổng Ủy viên mà trách nhiệm là trông coi các hoạt động của hội như tổ chức các Trại họp bạn, huấn luyện Huynh trưởng, xem xét và cải tổ các chương trình sinh hoạt. Bộ tổng Ủy viên gồm có các Ủy viên được bầu lên từ các Châu Hướng đạo hoặc Đạo Hướng đạo và được một Tổng Ủy viên của bộ lãnh đạo.

Hội Hướng đạo Việt Nam được phân cấp thành các Châu Hướng đạo. Dưới Châu là các Đạo Hướng đạo gồm nhiều Liên đoàn. Liên đoàn là đơn vị căn bản của Hướng đạo Việt Nam. Một Liên đoàn Hướng đạo Việt Nam có thể gồm có cả bốn ngành (Ấu, Thiếu, Kha và Tráng) nhưng thông thường nhất là ba ngành với cấp đơn vị đoàn như Ấu đoàn, Thiếu đoàn và Kha đoàn.

Các Tráng đoàn không thuộc một Liên đoàn nào thì được quản lý trực tiếp bởi Đạo Hướng đạo địa phương là đơn vị chủ quản các Liên đoàn trong vùng.

Các ngành (nhóm tuổi)

Lúc mới thành lập Hướng đạo Việt Nam chỉ có ba ngành là Ấu, Thiếu và Tráng tương đương với ba ngành đầu tiên mà Robert Baden-Powell phát triển. Xem bảng so sánh dưới đây:

Nhưng vì có một khoảng cách chênh lệch tuổi khá xa giữa Thiếu và Tráng nên sau này Hướng đạo Việt Nam được bổ sung thêm một ngành Kha (hiện tại ở hải ngoại gọi là ngành Thanh) từ 15 đến 18 tuổi. Hiện tại Hướng đạo Việt Nam có các ngành được ghi dưới đây:

• Nhi sinh: từ 4 đến 7 tuổi. (Ngành Nhi mới được thành lập ở Việt Nam gần đây, đang trong quá trình xây dựng và hiện chỉ có tại một vài liên đoàn ở thành phố Hồ Chí Minh).
• Ấu sinh: từ 7 đến 11 tuổi
• Thiếu sinh: từ 11 đến 15 tuổi
• Thanh sinh (có khi gọi là Kha): từ 15 đến 18 tuổi
• Tráng sinh: từ 18 đến 25 tuổi

Phân cấp đơn vị

Phân cấp đơn vị được ghi dưới đây là dựa theo cơ cấu tổ chức của Hội Hướng đạo Việt Nam trước năm 1975 theo thứ tự cao đến thấp. Phân cấp này có thể vẫn đang được áp dụng tại Việt Nam.

• Châu: là phân cấp đơn vị cao nhất của Hội Hướng đạo Việt Nam (trước năm 1975) có trách nhiệm giống như một bộ phận chỉ huy điều hợp các hoạt động hướng đạo trong vùng trách nhiệm. Tại hải ngoại, đơn vị này là thuộc Hướng đạo của quốc gia sở tại.
• Đạo: nhiều đạo hợp lại thành một châu. Hiện tại Hướng đạo Việt Nam hải ngoại hiếm khi, nếu không muốn nói là không có đơn vị này.
• Liên đoàn là đơn vị dưới cấp kế tiếp, sau đạo. Tại hải ngoại đây là đơn vị phổ biến nhất của Hướng đạo Việt Nam.
• Đoàn là đơn vị dưới Liên đoàn, được gọi đi đôi với tên của ngành (lứa tuổi). Số lượng đoàn sinh lý tưởng của một đoàn là khoảng 32 hướng đạo sinh, được chia ra thành 4 nhóm, mỗi nhóm có tám người (tùy theo ngành mà có tên gọi khác nhau: đàn, đội, tuần, toán - xem phía dưới để biết thêm chi tiết).
  • Tráng đoàn là một đoàn gồm các tráng sinh từ 18 đến 25 tuổi
  • Thanh đoàn (có khi gọi là Kha đoàn) là một đoàn gồm các thanh sinh từ 15 đến 18 tuổi
  • Thiếu đoàn là một đoàn gồm các thiếu sinh nam từ 11 đến 15 tuổi
  • Nữ thiếu đoàn, thì tương đương với thiếu đoàn, tên gọi dành cho nữ
  • Ấu đoàn hay "Bầy" là một đoàn gồm các ấu sinh từ 7 đến 11 tuổi
• Đội là đơn vị cuối cùng nhưng có tên gọi khác nhau tùy theo ngành. Đây là đơn vị chính của phương pháp hàng đội. Mỗi đội bầu ra một đội trưởng và đội trưởng sẽ chọn đội phó sau đó.
  • Toán là một đội gồm các tráng sinh từ 18 đến 25 tuổi
  • Tuần là một đội gồm các thanh (hay kha) sinh từ 15 đến 18 tuổi
  • Đội là một đội gồm các thiếu sinh nam hoặc nữ từ 11 đến 15 tuổi
  • Đàn là một đội gồm các ấu sinh từ 7 đến 11 tuổi

Tại Hải ngoại

Ngoài việc hoạt động với hình thức thỏa hiệp và nằm trong cơ cấu tổ chức của các hội Hướng đạo quốc gia sở tại, các đơn vị Hướng đạo Việt Nam tại hải ngoại cũng có chung một Hội đồng Trung ương Hướng đạo Việt Nam, được bầu lên với nhiệm kỳ 4 năm, phụ trách việc liên lạc, phối hợp và hướng dẫn sinh hoạt của Hướng đạo Việt Nam hải ngoại.

Hội đồng Trung ương Hướng đạo Việt Nam "theo đúng chủ trương và đường lối chung của phong trào Hướng Đạo Thế giới, Hướng Đạo Việt Nam không hoạt động chính trị. Hướng Đạo Việt Nam là một phong trào giáo dục không nhằm mục đích tham gia hay đấu tranh giành chính quyền dưới mọi hình thức."[10]

1. Ban Thường vụ, được bầu với nhiệm kỳ 4 năm, gồm chủ tịch, phó chủ tịch nội vụ, phó chủ tịch ngoại vụ, tổng thư ký và các ủy viên đặc trách.
2. Ban Đại diện gồm có các đại diện của các chi nhánh Canada, Úc, Pháp, Đức, Hướng đạo Trưởng niên và 4 chi nhánh ở Hoa Kỳ (các miền Đông, Trung, Tây Bắc và Tây Nam).

Cho đến nay, trên toàn thế giới có 54 Liên đoàn và 4000 đoàn sinh theo lời Huynh trưởng Nguyễn Văn Thuất, Chủ tịch Hội đồng Trung ương Hướng đạo Việt Nam nhiệm kỳ 2002 đến 2006 trả lời Phương Anh của Đài Á châu Tự do sau Trại Họp bạn Quốc tế Hướng đạo Việt Nam "Thẳng Tiến 8"[11].

Tại Việt Nam

Vì chưa được chính thức công nhận nên chưa được tổ chức như Hội Hướng đạo Việt Nam trước năm 1975. Thay vào đó tại Việt Nam có các tổ chức sau Liên Ngành (Ban điều hành HĐVN), Hội đồng Hướng đạo liên tỉnh thành, Gia đình Hướng đạo Xuân Hòa...vì mỗi tổ chức đều cách hoạt động và chủ trương riêng nên đã tách thành các nhóm trên theo dòng lịch sử. Nhưng không vì thế mà đánh mất đi những tôn chỉ mang tính tim óc của người sáng lập Baden Powell - Hướng đạo cho trẻ em.